Τίτλος έργου Κωδικός Επιστημονικός Υπεύθυνος Προϋπολγισμός Τμήμα Φορέας Χρηματοδότησης Αρχή προγράμματος Λήξη προγράμματος
Επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα για την κυτταρική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας (iStemTheOS)Επαγόμενα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα για την κυτταρική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας (iStemTheOS) Τ1ΕΔΚ-00128 Ευγένιος Γουσέτης 178.186,45 € Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ-ΓΕΝΙΚΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ-ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ		 2018-10-17 2022-12-31
Περιγραφή: Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) αποτελεί την πιο κοινή μορφή εκφυλιστικής νόσου των αρθρώσεων καθώς αφορά το 13,1% του πληθυσμού των ενηλίκων στην Ελλάδα. Πρόκειται για ηλικιοεξαρτώμενη νόσο και, δεδομένης της αύξησης του γηρασμένου πληθυσμού λόγω της βελτίωσης του προσδόκιμου ζωής στο δυτικό κόσμο, αναμένεται συνεχής αύξηση του αριθμού των πασχόντων. Επιπλέον, τα διαθέσιμα φάρμακα απλά καταπραϋνουν τον πόνο, ενώ η χειρουργική αντικατάσταση της άρθρωσης έχει μεγάλο κόστος για το δημόσιο σύστημα υγείας και απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα αποκατάστασης. Στην παρούσα οικονομική συγκυρία είναι συνεπώς επιτακτική η ανάγκηνέων προσσεγγίσεων που θα περιορίσουν το κόστος των θεραπευτικών παρεμβάσεων αλλά και το χρόνο απουσίας των ΟΑ ασθενών από την εργασία τους. Επί τη βάσει του άξονα αυτού σχεδιάστηκε η παρούσα πράξη. Ο εκφυλισμός του αρθρικού χόνδρου αλλά και η περιορισμένη ικανότητα ανάπλασής του καθιστούν την κυτταρική θεραπεία της ΟΑ εύλογη προσσέγγιση. Έχουν προταθεί διάφοροι κυτταρικοί τύποι για την κυτταρική θεραπεία, με τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα και τα χονδροκύτταρα να αποτελούν τα πλέον χρησιμοποιούμενα. Όμως η μέχρι σήμερα χρήση τους έχει περιορισμένη επιτυχία λόγω α) της απώλειας του πολλαπλασιαστικού και δυναμικού διαφοροποίησης (stemness) των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων στην in vitro καλλιέργεια λόγω κυτταρικής γήρανσης και β) της αδυναμίας της in vitro επέκτασης των χονδροκυττάρων λόγω ταχύτητατης απώλειας του φυσιολογικού τους φαινοτύπου στην καλλιέργεια. Στην παρούσα πράξη προτείνουμε ως λύση τη δημιουργία “δεξαμενής” επαγόμενων πολυδύναμων βλαστοκυττάρων (iPSCs) από μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα μυελού των οστών (MSCs). Τα iPSCs προέρχονται από σωματικά κύτταρα ενηλίκων, που επαναπρογραμματίζονται αποκτώντας χαρακτηριστικά εβρυϊκών βλαστοκυττάρων, πλεονεκτώντας, όμως, απέναντι σε αυτά λόγω της απουσίας ηθικών φραγμών που να περιορίζουν τη χρήση τους. Μέσω της in vitro διαφοροποίσης αυτών των iPSCs θα παράγουμε μεσεγχυματικά βλαστοκυττάρα (iMSCs) που θα μπορούν άμεσα χρησιμοποιηθούν για την κυτταρική θεραπεία της ΟΑ (προϊόν Α). Προκειμένου τα παραγομένα κύτταρα να ελεγχθούν ως προς την κλινική τους ασφάλεια θα γίνει ενδελεχής ανάλυση της γενετικής τους σταθερότητας. Συγεκεκριμένα, με τη χρήση μικροσυστοιχιών συγκριτικού γενωμικού υβριδισμού (aCGH) θα ελεχθούν πολυμορφισμοί αριθμού αντιγράφων (copy number variations, CNVs) αλλά και επιγενετικές αλλαγές μέσω ανάλυσης του συνολικού προφίλ μεθυλίωσης του DNA. Επιπλέον,μέσω της τεχνολογίας αλληλούχισης επόμενης γενιάς (NGS) θα ελεγχθούν τόσο αλλαγές στο προφίλ μεθυλίωσης στοχευμένων γενετικών τόπων όσο και μεταλλάξεις στο μιτοχονδριακό DNA (mtDNA). Οι αναλύσεις αυτές θα γίνουν στα MSCs του μυελού των οστών, στα iPSCs αλλά και τα iMSCs. Η βασισμένη σε τεχνολογίες αιχμής, συγκριτική αυτή μελέτη αναμένεται να οδηγήσει σε πολύτιμα συμεπράσματα σχετικά με τους μηχανισμούς αιτιοπαθογένειας της ΟΑ, βελτιώνοντας δυνητικά την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση της νόσου. Επιπλέον, η ικανότητα των iMSCs να παράγουν χονδροκύτταρα θα ελεχθεί τόσο in vitro όσο και in vivo. Στην in vitro προσσέγγιση θα παράγουμε στο εργαστήριο χονδροκύτταρα από τα iMSCs (iχονδροκύτταρα), τα οποία και θα συγκρίνουμε με πρωτογενή χονδροκύτταρα αναφορικά με συγκεκριμένους πρωτεϊνικούς δείκτες. Τα ελεγμένα iχονδροκύτταρα θα μπορούν επιπλέον να διατεθούν στην επιστημονική κοινότητα βελτιώνοντας κατά πολύ τις σχετικές μελέτες (προϊόν Β). Η in vivo προσσέγγιση προϋποθέτει τη δημιουργία ζωΪκού μοντέλου οστεοαρθρίτιδας, στο οποίο θα εισαχθούν ενδοαρθρικά τα iMSCs προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ικανότητά τους να αναπλάθουν τον αρθρικό χόνδρο. Τέλος, στα πλαίσια της πράξης αυτής η συμμετέχουσα εταιρία θα αναλάβει τη δημιουργία των προαναφερόμενων προϊόντων-(Α) iMSCs, έτοιμα για την κυτταρική θεραπεία της ΟΑ και (Β) iχονδροκύτταρα, για χρήση στις in vitro μελέτες- με στόχο τη βέλτιστη εμπορική αξιοποίση τους και διάθεσή τους στην εγχώρια και διεθνή αγορά.